Seçim tarihi ile ilgili tartışmalar

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan seçimlerin 18 Haziran 2023’ten önce olabileceği sinyalini 5 Ocak’ta vermişti. AK Parti Genel Merkezi’nde düzenlenen İl Başkanları Toplantısı’nda… Erdoğan şu ifadeleri kullanmıştı: “Mevsim koşulları gözetildiğinde güncelleme yapılabilir.”Bu açıklamanın üzerinden iki hafta geçmeden 18 Ocak’ta yaptığı grup toplantısında ise başka bir tarihe işaret etti. CHP iktidarının sona erdiği Demokrat Parti iktidarının başladığı 14 Mayıs 1950 seçimlerini hatırlattı.Erdoğan, “Milletimiz, 73 yıl sonra bir kez daha aynı gün, Altılı Masa diyerek karşımıza çıkan bu darbe şakşakçılarına ‘yeter’ diyecektir.” dedi.İşte bu açıklama ile birlikte zaten bir süredir var olan “Seçim kararını kim, nasıl alacak?”; “Kararı Cumhurbaşkanı alırsa yeniden aday olabilecek mi?” tartışmalarına yenileri eklendi. “14 Mayıs’ta yapılacak seçim erken seçim mi?” diye soranlar olurken, “6 Nisan 2022’de yürürlüğe giren yeni Seçim Kanunu 14 Mayıs’ta yapılacak seçimde uygulanacak mı?” tartışması başladı. “Seçim takvimi 60 gün esas alınarak mı yoksa 90 gün mü olarak hesaplanacak?” sorusu da gündeme geldi.Gelin, önce o 6 Nisan 2022’de yürürlüğe giren “Milletvekili Seçim Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ne getiriyor? Hatırlayalım. Seçim Barajı yüzde 10’dan 7’ye düşürüldü. Seçim kurulları yeniden şekillendi. İl Seçim Kurulu Başkan ve Üyelerinin seçiminde kıdem yerine ad çekme yöntemi getirildi. İttifakın “artık oyları”nın milletvekili seçimlerine etkisi kaldırılırken; Cumhurbaşkanı da seçim dönemindeki propaganda yasaklarından muaf tutuldu.CHP, yasanın seçim kurullarını düzenleyen maddelerini ve Cumhurbaşkanı’nı propaganda yasakları dışında tutan, maddeyi Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı. AYM, söz konusu kanunun bazı maddelerine ilişkin başvurunun bir kısmını oybirliği ile reddederken bir kısmına ilişkin de karar verilmesine yer olmadığına hükmetti. Ve haliyle yasanın hayata geçeceği tarih olan 6 Nisan 2023’e çevrildi gözler.Çünkü: Anayasa’nın 67’nci maddesinde, “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz” hükmü yer alıyor.Peki, seçimlerin yenilenme kararı nasıl alınıyor? Anayasa’nın 116. Maddesi de bunu düzenliyor işte. “Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir” diyor.Tartışma da işte tam olarak burada başlıyor. Bazı hukukçu ve siyasetçiler seçimin tüm süreçlerini işaret ederek 6 Nisan’dan önce seçim kararının alınması durumunda yani Erdoğan’ın telaffuz ettiği “14 Mayıs”ta yapılacak bir seçimde yeni seçim kanunun uygulanamayacağı görüşünde…Bazı hukukçu ve siyasetçiler ise bu teze karşı çıkıyor. 14 Mayıs 2023 tarihini işaret ederek oy verme günü üzerinden hesap yapıyor ve bu nedenle de kararın 6 Nisan’dan önce alınmasının sonucu etkilemeyeceğini ve yeni seçim kanunun uygulanacağını söylüyor…Siyasetin bir diğer tartışma başlığı ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın adaylığıyla ilgili… Cumhurbaşkanı’nın 2014’te ve 2018’de iki kez seçilmesine dikkat çekerek, yeniden aday olamayacağını öne sürüyor. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne göre ilk kez seçildiğini söyleyen bazı hukukçu ve siyasiler ise Erdoğan’ın 2023’teki seçimlerde aday olmasının önünde engel yok diyor.Merak edilen soruları ve kanunda yer alan maddeleri iki değerli hukukçuya sorduk. Prof. Dr. Selami Kuran ve Prof. Dr. İbrahim Özden Kaboğlu…14 MAYIS 2023’TE YAPILACAK SEÇİM ERKEN SEÇİM Mİ?SELAMİ KURAN: 14 Mayıs 2023’te yapılması öngörülen en azından işaretleri verilen seçim yasal anlamda, hukuki anlamda bir erken seçim değil. Anayasa’nın 116. Maddesi gayet açıktır ve bu seçim kararının alınması durumunda yani Cumhurbaşkanı tarafından alınacak bir seçim kararı parlamentonun feshi değil, seçimin yenilenmesi anlamına gelir. Bu da Anayasa’nın 116. Maddesi’nde gayet açık tarif ediliyor. Yani seçimlerin yenilenmesine ilişkin düzenleme iki durumda mümkün. Ya TBMM’de alınacak kararla 5’te 3 çoğunluğun yani 360 milletvekilinin seçim yönündeki iradesi ya da ikinci durum Cumhurbaşkanı’nın kararıyla seçimin yenilenmesine karar verilebilir. Prof. Dr. Selami Kuran İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU: 18 Haziran’da yapılmayan seçim için ya Cumhurbaşkanı ya da Meclis karar almalı. Fakat bu kararın da bir gerekçeye dayandırılması gerekiyor. 360 milletvekili diyebilir ki; “Seçimleri yenileyelim. Çünkü halkın sorunlarına yeni parlamento çoğunluğu ile çözüm bulalım. Bu parlamento artık sorunları çözemiyor.” Cumhurbaşkanı’na seçimlerin yenilenmesine ilişkin karar verme yetkisini tanıyan 2017’deki Anayasa değişikliğine göre “Bir kriz olmalı, sistemin tıkanıklığının giderilmesi için halka gidilmeli” diyor. Ne oldu da hep 18 Haziran’da öngörülen Anayasal süre 1 ay 4 gün öne alınıyor? Bu aslında Anayasa’nın 116. Maddesi’nde tanınan seçimlerin yenilenmesinin yetkisinin kötüye kullanılması olur. Her ne kadar Anayasa böyle bir yetkiyi sağlıyorsa da bunun 14 Mayıs için kullanılması açıkça bu yetkinin kötüye kullanılmasıdır. Prof. Dr. İbrahim Özden Kaboğlu CUMHURBAŞKANI TEKRAR ADAY OLABİLİR Mİ? CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’IN İKİNCİ DÖNEMİ Mİ YOKSA ÜÇÜNCÜ DÖNEMİ Mİ OLACAK?SELAMİ KURAN: Erdoğan ilk kez 2014 yılında Cumhurbaşkanı olarak seçildi. Birinci dönemiydi ve seçildiği dönemde Türkiye’de parlamenter sistem geçerliydi. Anayasa’nın 101. Maddesi’ne göre en fazla iki dönem görev yapabileceği öngörülüyor. Hukuki açıdan bakıldığında parlamenter sistemde geçerli olan normlara göre seçildi. Ama 2017’de yapılan referandumla Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildi. Cumhurbaşkanı’nın niteliklerini ve seçimini düzenleyen maddesi de baştan aşağıya yeniden yazıldı. Eski sistemde de iki dönem görev yapacağı öngörülüyordu, yeni sistemde de bu iki dönem olarak öngörülüyor. Şimdi hukuki olarak benim yorumum şu: “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile Cumhurbaşkanı’nın hukuki ve siyasi statüsü değişmiştir yani bunun anlamı şudur: ‘Anayasa’nın 101. Maddesi’ndeki düzenlemeler Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte yürürlüğe girer sonucunu doğurur. Dolayısıyla Cumhurbaşkanı Erdoğan 2018 yılında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ilk Cumhurbaşkanı olarak seçildi ve 2023 seçimlerinde aday olabilir'”İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU: Cumhurbaşkanı ikinci döneminde görevi başındadır. Çünkü Anayasa’nın 101. Maddesi’nin ikinci fıkrası 2007’de “halk tarafından seçilmesini” öngören madde daha sonra değiştirilmediği ve 2017’de Anayasa değişikliklerini yürürlüğe koyan seçimde de buna ilişkin bir istisna görülmediği için Cumhurbaşkanı Erdoğan ilk olarak 2014; ikinci olarak 2018’de seçilmiştir. Yani şu anda ikinci kez görev başındadır. Anayasa’nın 116. Maddesi’nin üçüncü fıkrasına göre aynı kişinin üçüncü kez aday olması için ki bu fıkra buna olanak tanıyor. İstisnai bir kapıdır. Ve bu kapının açılması kolay değildir. Meclis’te 360 vekil el kaldırır da “seçimler yenilensin” derse aday olabilir. Eğer “Meclis tarafından hemen şimdi seçim kararı alalım denirse” bu hala uygun bir yoldur.6 NİSAN 2022’DE KABUL EDİLEN YENİ SEÇİM KANUNU MU UYGULANACAK? YOKSA ESKİ SEÇİM KANUNU İLE Mİ SANDIĞA GİDİLECEK?SELAMİ KURAN: Anayasa’nın 67. Maddesi’ne göre seçim kanunundaki değişiklikler bir yıl içinde uygulanmaz. 6 Nisan 2023’e kadar seçim yapılması durumunda eski seçim kanunu ve milletvekili kanunu uygulanır ama 6 Nisan’dan sonra yapılacak seçimde yeni seçim kanunu uygulanır. Bazı arkadaşlarımız seçim takvimi ile birlikte bunu hesaplıyorlar. YSK’nın verdiği ve çoğunlukla aldığı bir karar var. Orada seçimin yapılacağı günün esas alınması gerektiği hususu belirtiliyor. Ben, eğer seçim 14 Mayıs’ta yapılacaksa o günün esas alınması gerektiğini düşünüyorum. İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU: Sandık 8 Nisan’da kurulursa yenisi uygulanacak, 5 Nisan’da kurulursa eskisi uygulanacağı görüşü var. Ama ikinci ve daha güçlü görüş; sandığın kurulduğu gün değil seçim takviminin başladığı günü esas alıyor. Çünkü seçim süreci bir bütündür. 18 Haziran’dan 14 Mayıs’a alınmasının nedeni nedir? Sandığı lehime değiştireyim demektir. Benim görüşüm Anayasa Mahkemesi’nin 2019’daki kararında olduğu gibi seçim kararının alındığı gün eğer 7 Nisan öncesine rastlıyorsa o zaman eski kanun uygulanacak demektir.SEÇİM TAKVİMİ 90 GÜNLÜK, 60 GÜN MÜ?SELAMİ KURAN: Milletvekili Seçim Kanunu’nda seçim takviminin 3 ay önce başlayacağı 90 günlük süre öngörülüyor ama 2017’deki Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile cumhurbaşkanının seçimi, görevi yetkileri yeniden düzenlendiği için o konuyla ilgili mevzuata baktığımızda 60 gün önceden yani 2 ay önceden seçim takviminin başlayacağı öngörülüyor. Hukuki olarak şudur: “Eğer iki farklı düzenleme milletvekili seçim kanunu ile daha sonra yürürlüğe giren cumhurbaşkanlığı seçim kanunu arasında herhangi bir çelişki varsa bir sonraki güncel olan esas alınır.” Yani bunun anlamı şudur; Cumhurbaşkanlığı Seçim Kanunu’na bakarak 60 günün seçim takvimi günü olacağını hukuki ve yasal olarak söyleyebiliriz.İBRAHİM ÖZDEN KABOĞLU: Milletvekilliği seçim kanununa göre 90 gündür. Bu kanun 1987’de değiştirildi ve zaman içinde pek çok hükmü değiştirilse de 90 gün olayı aynı şekilde devam ediyor. Sonra yapılan düzenlemede ise “Seçimi Cumhurbaşkanı ya da Meclis yenileyebilir” diyor. Ama Cumhurbaşkanı yenilediği zaman ayrıca 60 gün olacağı konusunda açık ve ona özgü kayıt olmadığına göre o zaman bazılarının söylediği gibi “Önceki kuralla sonraki çatıştığında sonraki kural geçerlidir” burada geçerli olmaz. Çünkü önceki kuralla sonraki kural çatışmıyor. ÖNE ÇIKAN HABERLERAzılı çete liderinin inanılmaz oyunu! Suç tarihine geçen düğünİstanbul Havalimanı metro durakları!Meteoroloji duyurdu! Yağmur ve sis varAdana’da silahlı saldırı: 1 ölüKahramanmaraş’ta yangın faciası